اسکالپ

اسکالپ وین چیست؟

سوزن پروانه‌ای که با نام پزشکی اسکالپ وین (Scalp vein) نیز شناخته می‌شود، محصولی است که از آن برای تزریق وریدی (از طریق رگ) دارو، فرآورده‌های خونی و املاح معدنی مورد نیاز یا خونگیری استفاده می‌شود. اسکالپ وین به طور گسترده در بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها، مراکز انتقال خون و مراکز درمانی کاربرد دارد. اسکالپ وین دارای دو بال کوچک شبیه بال‌های پروانه است، به همین دلیل به آن «اسکالپ پروانه‌ای» یا «سوزن پروانه‌ای» گفته می‌شود.

 مهم‌ترین ویژگی اسکالپ وین، ثابت ماندن آن در محل تزریق (رگ) است. این ویژگی باعث شده تا برای تزریق وریدی متعدد نیاز به «رگ گیری» مجدد نباشد. می‌توان از اسکالپ وین برای طولانی مدت استفاده کرد به همین دلیل این وسیله برای بیمارانی که طولانی مدت در بیمارستان بستری می‌شوند (مانند بیماران بخش ICU و CCU) بسیار مناسب است.

کاربرد اسکالپ وین

این وسیله به خصوص زمانی که قرار باشد فرد طولانی مدت در بیمارستان بستری بوده و مدام تحت تزریق وریدی، نمونه برداری یا خونگیری باشد، کاربرد دارد. علاوه بر این اسکالپ وین برای تزریق سرپایی و تزریق کوتاه مدت در بیمارانی که فقط نیاز به سرم یا تزریق دارو دارند بسیار مناسب است. همچنین می‌توان از سایزهای مختلف اسکالپ وین برای تمامی سنین به خصوص کودکان که نسبت به تزریق مداوم، واکنش نشان می‌دهند و اغلب از این کار می‌ترسند، استفاده کرد. اسکالپ وین یک وسیله پزشکی چند منظوره است که سهولت استفاده از آن و کاربردهای مختلفش باعث شده تا برای خون گیری یا تزریق‌های وریدی وسیله‌ای مناسب باشد.  از سایر کاربردهای آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :

• در شیمی درمانی به دلیل سخت، سفت و شکننده شدن رگ‌ها
• در بیماران دیالیزی و تحت پرتو درمانی
• در کودکان و بیمارانی که کنترل حرکات خود را ندارند
• در افرادی که دچار ضعف عضلانی هستند مانند سالمندان، کودکان و نوزادان
• در افرادی که به اصطلاح «سخت رگ» هستند

اجزای اسکالپ وین

در نگاه اول اسکالپ وین بسیار شبیه به سر سوزن هوبر (Huber) است که آن هم دارای بال پروانه‌ای است، اما مهم‌ترین تفاوت سوزن‌ها در این است که سوزن پروانه‌ای برای استفاده در پورت کاشت طراحی نشده است.

اسکالپ وین‌ها از جنس PVC پزشکی با درجه «مدیکال گرید» ساخته شده و شامل یک سوزن زیر پوستی توخالی ( قابل تعویض یا یکبار مصرف) ، دو بال انعطاف پذیر نگهدارنده سوزن (دارای رنگ بندی متناسب با سایز) ، لوله داخلی با ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر طول و کانکتور و درپوش بهداشتی است. سوزن سیلیکونایز شده این وسیله با داشتن دیواره نازک نیز مانع از تروماتیزه شدن عروق می‌شود. در انتهای آزاد لوله اسکالپ وین‌ها درپوش(cap) وجود دارد که اجازه فیکس کردن سایر کانکتورها از جمله کانکتور سرم یا سرنگ را به راحتی فراهم می‌کند.  سمتی از اسکالپ وین که دارای سوزن است درون رگ قرار گرفته و سمت دیگر به کانکتور به سرنگ، لوله نگهدارنده یا پمپ تزریق متصل می‌شود.

در انواع پیشرفته‌تر اسکالپ وین، دستگاه ایمنی اسلاید و قفل سر سوزن به منظور جلوگیری از آسیب سر سوزن به موضع تزریق و استفاده مجدد از سوزن‌های مورد استفاده در بیماران مبتلا به بیماری‌های عفونی مانند ایدز و هپاتیت به سایر قطعات اضافه شده است.

مزایای استفاده از اسکالپ وین چیست؟

اسکالپ ها یا همان سوزن پروانه ای به دلیل نازکی و حساسیت موجود در طراحی خود باعث جلوگیری از نابود شدن گلبول خونی می‌شود و این از بین رفتن آمار کمتری نسبت به سایر وسایل خونگیری دارد.گیج موجود در اسکالپ ها از تخریب بافت رگ ها جلوگیری می‌کنند. بطور کلی اسکالپ وین مورد استفاده در افرادی می‌تواند باشد که دچار اختلالات خونریزی هستند همانند اختلال خونریزی هموفیلی و یا همچنین بیماری فن ویلبراند، اسکالپ وین یا همان سوزن پروانه ای برای این افراد کمترین مشکل را بوجود خواهد آورد، چرا که سوزن موجود در اسکالپ ها کوچک هستند و خونریزی را به حداقل می‌رسانند.

طراحی ظریف، نازک و حساس سوزن پروانه‌ای یا اسکالپ وین مانع از بین رفتن گلبول‌های خونی در حین تزریق می‌شود. همچنین گیج موجود در اسکالپ وین از تخریب بافت رگ‌ها جلوگیری کرده و کمترین آسیب را به آن‌ها می‌رسانند.

اسکالپ وین وسیله‌ای است مناسب برای افرادی که دچار «فوبیای سوزن» و «ترس تزریق» هستند. کار گذاشتن این وسیله هیچ گونه دردی ندارد و به دلیل طراحی مناسب و ظریفی که دارد برای استفاده در خون گیری از نوزادان، سالمندان و افراد «سخت رگ» مناسب است.

علاوه بر این، استفاده از اسکالپ وین به دلیل سوزن‌های ظریف و کوچک طراحی شده در آن بهترین گزینه برای افرادی که دچار بیماری‌های اختلال خونریزی مانند «هموفیلی» و «فن ویلبراند» هستند، زیرا کمترین آسیب را داشته و مانع از لخته شدن خون در حین تزریق وریدی می‌شوند.

اسکالپ وین چطور در رگ قرار می‌گیرد؟

از اسکالپ وین می‌توان برای چندین ساعت استفاده کرد. علاوه بر این در صورت نگهداری صحیح و رعایت موارد ایمنی اسکالپ وین می‌تواند ۵ تا ۷ روز در ورید باقی بماند. سوزن اسکالپ وین با زاویه بسیار کم و با سرعت و حداقل درد در ورید قرار می‌گیرد. بهتر است برای راحت‌تر شدن کار تزریق تکان نخورید.

همانطور که اشاره شد، از اسکالپ وین برای تزریق وریدی استفاده می‌شود. برای کار گذاشتن اسکالپ وین ابتدا محل تزریق را با پد الکلی استریل کرده و بعد از مشخص شدن رگ، ابتدا دو بازو و بال پروانه‌ای وسیله را بین انگشت شست و انگشت اشاره قرار داده  و با یک زاویه کم و فشار ناگهانی به اندازه وارد رگ می‌کنند. با ورود سوزن به رگ مقدار کمی خون به لوله شفاف وارد می‌شود، به محض دیدن این مورد اسکالپ وین را با استفاده از چسب و پانسمان فیکس خواهند کرد.

انواع مختلف اسکالپ وین

اسکالپ وین یا سوزن پروانه‌ای با ابعاد مختلف و در رنگ‌های متفاوت تولید می‌‌شود. انواع اسکالپ با توجه به اندازه گیج سر سوزن دسته بندی می‌‌شوند. معمولا اسکالپ‌ها از گیج ۱۸ تا ۲۷ قابل تهیه از فروشگاه‌های معتبر لوازم پزشکی مانند هلثیوم و داروخانه‌ها هستند. در هنگام خرید دقت داشته باشید که هر چه عدد گیج بالاتر باشد، اندازه سوزن کوچکتر و نازک‌تر است. استفاده از سر سوزن با گیج بالاتر می‌تواند به دلیل کوچک بودن سر سوزن باعث تخریب خون، همولیزه یا لخته شدن آن شود.