آی یو دی

آی یو دی چیست؟

آی یو دی (IUD) دستگاهی کوچک و به شکل حرف T انگلیسی است که در داخل رحم قرار می‌گیرد. این دستگاه یکی از رایج‌ترین روش ‌های جلوگیری از بارداری محسوب می‌شود که باید توسط متخصص زنان و زایمان در بدن قرار داده شود. 

با گذاشتن آی یو دی در رحم، ۲ رشته نخ از آن آویزان است که داخل واژن قرار دارد و با ترشحات واژن مرطوب می‌شوند. وجود این نخ‌ها هنگام رابطه جنسی احساس نمی‌شود و مشکلی برای شریک جنسی ایجاد نمی‌کند.

اما نحوه عملکرد آی یو دی چیست و چرا این دستگاه محبوب است؟ برای پاسخ به این پرسش باید به این نکته اشاره کنیم که داخل آی یو دی نوعی هورمون پروژسترون مصنوعی قرار دارد که از لقاح تخمک و اسپرم و در نتیجه بارداری جلوگیری می‌کند. 

همچنین این دستگاه برای مدت‌زمان طولانی قابل‌استفاده است و مثل قرص‌های ضدبارداری نیاز نیست روزانه دارویی مصرف کنید. میزان اطمینان آی یو دی نیز نسبت به دیگر روش‌ها بالاتر است. درباره مزایای استفاده از استفاده از آی یو دی در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد.

آی یو دی (IUD) چگونه کار می‌کند؟

انواع مختلف آی یو دی کارکردهای متفاوتی دارند و به روش‌های مختلفی در بدن عمل می‌کنند. اگر در این دستگاه نوعی هورمون پروژسترون مصنوعی (پروژستین) وجود داشته باشد، جداره رحم نازک می‌شود تا اگر تخمک لقاح پیدا کرد نتواند به جداره‌ها بچسبد. همچنین با ترشح این ماده، مخاطی ضخیم در رحم تولید می‌شود که اسپرم توانایی نفوذ به آن را ندارد و در نتیجه لقاحی صورت نمی‌گیرد. 

در برخی موارد از آی یو دی‌های مسی استفاده می‌شود که با تولید یون‌های مس در رحم، اسپرم‌ها از بین می‌روند. به‌طورکلی می‌توان گفت که نحوه عملکرد آی یو دی به نوع آن وابسته است.

انواع آی یو دی (IUD) برای جلوگیری از بارداری

به‌طورکلی ۲ نوع آی یو دی وجود دارد. یک نوع با نام آی یو دی مسی و دیگری با نام آی یو دی هورمونی شناخته می‌شود.

• آی یو دی مسی

در این نوع از آی یو دی، سطح دستگاه با مس پوشانده شده است. مس نوعی اسپرم‌کش است؛ به همین دلیل از این ماده در ساخت دستگاه استفاده می‌کنند. با ورود آی یو دی به داخل رحم، یون‌های مس آزاد می‌شوند و اگر اسپرمی داخل رحم شود از بین می‌رود. میزان ماندگاری آی یو دی مسی یا پاراگارد بین ۱۰ تا ۱۲ سال است. این آی یو دی باید به‌وسیله پزشک متخصص جای‌گذاری و خارج شود.

• آی یو دی هورمونی

چندین مدل آی یو دی هورمونی تولید می‌شود که با نام‌های تجاری میرنا، اسکایلا، کیلینا و لیلتا شناخته می‌شوند. روش اثربخشی این دستگاه‌ها به این صورت است که با ترشح هورمون پروژستین از لقاح تخمک و اسپرم جلوگیری می‌کنند. مدت‌زمان ماندگاری هرکدام از این آی یو دی ها در بدن متفاوت است. این مدل نیز باید توسط متخصص زنان و زایمان در بدن قرار داده شود.

1. میرنا: تا ۷ سال می‌تواند در بدن باقی بماند.
2. اسکایلا: تا ۳ سال می‌تواند در بدن باقی بماند.
3. کیلینا: تا ۵ سال می‌تواند در بدن باقی بماند.
4. لیلتا: تا ۷ سال می‌تواند در بدن باقی بماند.

میزان اثرگذاری آی یو دی نسبت به دیگر روش های جلوگیری از بارداری

آی یو دی تا ۹۹ درصد از حاملگی جلوگیری می‌کند. بنابراین، نسبت به روش‌های دیگر مثل قرص‌های ضدبارداری که تا ۹ درصد و کاندوم که تا ۱۸ درصد خطا دارند، موثرتر است. با این حال بسیاری از متخصصان زنان توصیه می‌کنند که معاینه‌های دوره‌ای برای بررسی محل قرارگیری صحیح آی یو دی باید انجام شود. زیرا امکان جابه‌جایی وجود دارد. 

بلافاصله بعد از خارج کردن آی یو دی مسی امکان بارداری وجود دارد. اما اگر از آی یو دی هورمونی استفاده می‌کنید، پس از ۶ هفته می‌توانید برای بارداری اقدام کنید.

عوارض آی یو دی چیست؟

عوارض آی یو دی در زنان شامل موارد زیر است. توجه کنید که این موارد در تمامی افراد مشاهده نمی‌شود. همچنین بر اساس اطلاعات موجود درباره دستگاه آی یو دی در دفترچه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، لکه‌بینی، نامنظم شدن و افزایش مقدار خون‌ریزی قاعدگی در برخی افراد دیده می‌شود. اما این عارضه بعد از ۲ تا ۳ ماه رفع می‌شود. 

برای از بین بردن لکه‌بینی نیازی به خوردن قرص‌های ضدبارداری نیست. اگر شدت خون‌ریزی نیز زیاد شود و احتمال کم‌خونی بالا رود، بعد از معاینه پزشکی در صورت لزوم قرص آهن تجویز خواهد شد.

عوارض آی یو دی در زنان

• دردهای زیر شکم
• لکه‌بینی
• افزایش میزان خون‌ریزی قاعدگی
• نامنظم شدن پریود
• افزایش ترشحات واژینال (در این مورد نیز امکان برطرف شدن عارضه بعد از ۲۰ تا ۳۰ روز وجود دارد)

مزایای کارگذاری آی یو دی در رحم چیست؟

استفاده از آی یو دی برای بسیاری از زنان فواید زیادی در مقایسه با دیگر روش‌ها دارد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین مزایای کارگذاری آی یو دی در رحم اشاره می‌کنیم.

• تا ۹۹ درصد از بارداری جلوگیری می‌کند.
• بلافاصله بعد از کارگذاری آی یو دی مسی از حاملگی جلوگیری می‌شود. این مورد برای آی یو دی هورمونی تا ۷ روز بعد از قرارگیری در رحم اتفاق می‌افتد.
• به‌راحتی توسط پزشک کارگذاری می‌شود و در دسترس است.
• تا مدت‌زمان زیادی، بین ۳ تا ۱۲ سال، قابل‌استفاده است.
• به‌راحتی از بدن بیرون آورده می‌شود و در مدت‌زمان کوتاهی پس از خروج، امکان بارداری وجود خواهد داشت.

کارگذاری آی یو دی درون رحم چگونه است؟

نحوه گذاشتن آی یو دی به این صورت است که ابتدا پزشک با انجام آزمایش و معاینه‌های بالینی درمورد احتمال بارداری و عفونت‌های واژن باید اطلاعاتی به دست آورد. زیرا زنان باردار نباید از این دستگاه استفاده کنند و در صورت وجود هرگونه عفونتی باید اول عفونت درمان شود و بعد از آی یو دی با استفاده شود. 

بعد از انجام این معاینه‌ها، پزشک با استفاده از اسپکولوم دهانه رحم را باز می‌کند تا بتواند عمق رحم را اندازه‌گیری و به‌راحتی آی یو دی را داخل رحم جاگذاری کند. در این مرحله ممکن است از داروهای بی‌حسی نیز استفاده شود. اما به‌طورکلی تمام فرایند قرارگیری دستگاه دردناک نیست و بعد از چند دقیقه تمام می‌شود. ممکن است بعد از کارگذاری آی یو دی در ناحیه زیر شکم احساس درد کنید، در این صورت با مشورت پزشک می‌توانید از مسکن استفاده کنید.

علائم پایین آمدن آی یو دی

پایین آمدن یا خروج آی یو دی به دلیل اینکه داخل رحم است و بعد از قرارگیری دهانه رحم بسته می‌شود، خیلی نادر است. اغلب در زمان پریود، امکان جابه‌‌جایی آن وجود دارد که نشانه‌های آن لکه‌بینی یا نامنظم شدن قاعدگی است. 

بعد از قرار دادن دستگاه، پزشک نحوه بررسی نخ آی یو دی را که در واژن قرار دارد به مراجعه‌کننده آموزش می‌دهد. هر ماه بعد از قاعدگی باید از وجود این نخ‌ها اطمینان حاصل کنید. زیرا در صورت جابه‌جایی احتمال بارداری وجود دارد. هر ۶ ماه نیز باید برای چکاپ دوره‌ای به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.

روشهای مراقبت از دستگاه آی یو دی بعد از کارگذاری

بعد از کارگذاری دستگاه آی یو دی، سونوگرافی تجویز می‌شود تا از مکان قرارگیری آن اطمینان حاصل شود. وجود دردهای شکمی و خون‌ریزی تا ماه اول طبیعی است؛ اما اگر بیش از این مدت‌زمان طول کشید باید برای بررسی وجود هرگونه عفونتی به پزشک مراجعه کنید. 

بهتر است در ماه اول از بلند کردن اجسام سنگین پرهیز کنید. توجه کنید که هر ۶ ماه برای معاینه باید به پزشکتان مراجعه کنید.

تاثیر آی یو دی بر قاعدگی و پریود

استفاده از آی یو دی روی شرایط پریود تمام زنان اثر نمی‌گذارد. اما در برخی افراد متناسب با نوع آی یو دی، برخی عوارض مثل افزایش یا کاهش خون‌ریزی، لکه‌بینی و دردهای قاعدگی گزارش شده است. این مشکلات معمولا بعد از ۲ تا ۳ ماه بهبود می‌یابند و نگران کننده نیستند. اما در صورت مشاهده هرگونه علائم ناگهانی و دردهای مزمن به پزشک متخصص مراجعه کنید. 

کلام آخر

اینکه آی یو دی چیست و چگونه از بارداری جلوگیری می‌کند، همگی وابسته به عملکرد و انواع مختلف این دستگاه است. آی یو دی مسی و هورمونی ۲ نوع رایج هستند که به ترتیب با آزاد کردن یون‌های مس و هورمون‌های استروژن مصنوعی از لقاح تخمک و اسپرم جلوگیری می‌کنند. مزایای آی یو دی بیشتر از عوارض آن است. به همین دلیل یکی از پرمصرف‌ترین وسیله‌های جلوگیری از حاملگی به شمار می‌رود.