هموروئید(بواسیر): Hemorrohid

 به زبان ساده و اریس سیاهرگهای (وریدهای ) مخرج را بواسیر یا همورئید گویند و واریس اتساع و گشاد شدن و پیچ در پیچ شدن سیاهرگهاست.
همورئیدها جزء طبیعی از ساختمان مخرج هستند و به بسته شدن کامل مخرج در زمان استراحت سیستم اسفنکتری کمک می کنند و درمان تنها در صورتی ضرورت دارد که این بواسیرها مشکل ایجاد کرده باشند.
خون که محتوای اکسیژن و مواد مغزی است توسط شریانها(سرخرگها) به مخرج می رسد وتوسط سیاهرگها (وریدها) به قلب باز می گردد. جهت گردش خون همیشه یکطرفه و در جهت فلش ها می باشد. اگر به هر دلیلی در سر راه بازگشت خون توسط سیاهرگها مانعی ایجاد شود به تدریج فشار داخل سیاهرگها افزایش یافته و این مسئله باید گشادی سیاهرگها و پیچ در پیچ شدن آنها( یعنی واریس وریدهای مخرج که معادل هموروئید است) می شود.
در مخرج دو شبکه وریدی داخلی و خارجی وجود دارد.
شیوع:5% افراد بالای 50 سال دچار بواسیر هستند که خوشبختانه فقط 5% آنها علامتدار می شود و در زیر بیست سالگی بسیار کمتر دیده می شود.
علل: شایعترین علت آن یبوست و اسهال طولانی و زور زدن(straining) در موقع دفع مدفوع می باشد. هر 3 عامل فوق سبب افزایش فشار داخل شکم شده و مانع بازگشت خون وریدی در مخرج می شوند.
هر عامل دیگری نیز که مانع بازگشت خون ورید بشود می تواند سبب

    چاقی( حجم فراوان چربیهای داخل شکم سبب افزایش فشار داخل شکم می شود) و
    حاملگی (بزرگی رحم سبب افزایش فشار داخل شکم می شود) ونیز بلند کردن اجسام سنگین سبب بواسیر می شود.
    ارث نقش قابل توجهی درایجاد بواسیر ندارد اما چون شیوع آن بالا می باشد می تواند در افراد متعددی از یک خانواده وجود داشته باشد. خاصه این که رژیم غذایی یک خانواده اغلب مشابه است
    سیروز کبد نیز در راه بازگشت خون وریدی مخرج ایجاد مانع کرده و سبب بواسیر می شود
    گاهی با وجود تمام بررسی ها علت مشخص و واضحی یافت نمی شود در دنیا معمولا افزایش فشار داخلی مخرج سبب بواسیر می شود.

از طریق ایجاد یبوست و بالا بردن فشار داخل کانال مخرج سبب بواسیر می شود. علائم: 95-90% بواسیرها بدون علامت هستند. تظاهرات شایع ومهم هموروئید خونریزی بدون درد و بیرون زدگیprotrusion می باشد علائم در بواسیر داخلی و خارجی متفاوت است.
شایعتریت بواسیر داخلی علامت خونریزی قرمز روشن است و معمولا توام با درد نیست. احساس دفع ناکامل مدفوع و عدم تخلیه کامل روده ونیز ترشح اطراف مخرج و رطوبت آن و گاهی نیز توده ها و تورم مخرج که با زور زدنstraining بیشتر می شود از دیگر علائم آن است.
دراینجا دو نکته مهم وجود دارد:

    بواسیر از علل سرطان روده نیست اما بواسیر وجود همزمان سرطان روده را نفی نمی کند و چون سن شیوع سرطان روده بالای 40 سالگی ( مثل هموروئید است) و بعلاوه علامت شایع هر دوبیماری( هموروئید و سرطان روده) خونریزی است لذا در همه موارد هموروئید( خاصه در بالای 40 سالگی) و بخصوص اگر علامت شایع آن خونریزی باشد بیمار را باید جهت تشخیص دقیق تر مورد اندوسکپی (رکنوسگیموئیدسکپی) قرار داد.
    از دیگر علل خونریزی مخرج پولیپ رکتوم( راست روده) و شقاق مخرج است که آنها هم در (رکتوسیگموئیدسکپی) مشخص می شوند. بواسیر خارجی معمولا سبب برجستگی یا تورم به اندازه نخود یالوبیا در مخرج یااطراف آن می شود و گاهی نیز سبب دفع خون روشن می شود. به دو نکته مهم توجه فرمائید اول اینکه بواسیر معمولا سبب دفع خون سیاهرنگ نمی شود و دوم اینکه در صورت دفع خون سیاهرنگ(MELEMA) باید علل دیگری را بررسی و جستجو نمود.

روش تشخیص: شرح حال دقیق و معاینه(مشاهده و معاینه با انگشت) و نهایتا رکتوسیگموئیدسکپی کلیدهای اصلی تشخیص بواسیر هستند.
بواسیر بر اساس شدت آن به 4 نوع درجه بندی می شوند.

    بواسیر درجه1: سیاهرگهای گشاد شده اند ولی هرگز از مخرج خارج نمی شوند و تنها علامت آنها خونریزی است.
    بواسیر درجه2: سیاهرگهای گشاد شده در زمان دفع از مخرج خارج می شوند لیکن با پایان اجابت مزاج خودبخود به داخل مخرج بازگشت می کنند.
    بواسیر درجه 3: توده های بواسیری با دفع مخرج خارج می شوند ولی خودبخود به داخل مخرج باز نمی گردند بلکه با کمک دست به داخل مخرج بازگردانده می شوند.
    بواسیر درجه4: توده های بواسیری حتی به کمک دست به داخل مخرج بر نمی گردند و همیشه در بیرون از مخرج وجود دارند.

    درمان بواسیر:

    درمان داروئی(کنسرواتیو و غیر جراحی): در بواسیر درجه1 که تنها علامت آن خونریزی در زمان دفع می باشد و در نوع درجه 2 اقدامات کنسرواتیو و غیر جراحی مثل افزودن فیبر غذای ملین و پرهیز از زور زدن و نیز استفاده از لگن آب گرم) معمولا در طی 5-4 روز سبب درمان بیماری می شود روزانه حدود 100تا150 گرم فیبر غذایی بصورت میوه جات و سبزیجات تازه یا سالاد باید استفاده نمائید. افزایش فیبر غذایی سبب دفع یبوست و مانع زور زدن (STRAINING) می شود و رگهای گشاد شده به تدریج جمع می شوند تنها استثناء دستور فوق، بواسیر بعلت اسهال طولانی مثلا در جریان کولیت اولسروز می باشد والبته در این موارد باید اسهال را درمان نمود. لگن آب گرم(40-37) بصورتی که مطبوع بیمار باشد روزانه 3بار و هر دفعه20 دقیقه سبب کاهش فعالیت و توان اسفنکترهای مخرج و به تبع آن کاهش فشار داخل مخرج می شود.
    پمادهای ضد هموروئید: همگی در درمان بواسیر بیفایده اند و استفاده از آنها غیر ضروری است. در صورت یبوست شدید مقاوم به رژیم پرفیبر از ملین استفاده کنید.
    لیزر درمانی( اشعه درمانی یا فتوگواگولاسیون مادون قرمز): یک درمان مطبی مناسب و سرپایی برای هموروئید های درجه 1و2 کوچک می باشد.

    جراحی: معمولاً برای هموروئید های درجه 3 و 4 انجام می گردد که با استفاده از لیزر بسیار مؤثرتر و کم عارضه تر از جراحی سنتی می باشد.
    عمل با لیزر و بی حسی موضعی بصورت سرپایی انجام می گردد و در مورد بواسیر ها با هر میزان بزرگی و اندازه قابل انجام می باشد. پس از عمل نیاز به پانسمان داخل مقعدی نداشته و درد و خونریزی پس از عمل بسیار کمتر از جراحی معمولی می باشد.



دستورات بعد از عمل:
1- رژیم پر فیبر
2- مصرف مسکن و آنتی بیوتیک
3- ملین خوراکی

موارد زیر جهت جلوگیری از عود بواسیر بسیار کمک کننده هستند:
1- جلوگیری از یبوست طولانی با استفاده از رژیم پرفیبر و عدم استفاده از تریاک و سایر داروهای پیوست زا
2- جلوگیری از اسهال طولانی با درمان بیماری زمینه ای مثل کولیت اولسروز
3- کنترل چاقی
4- فعالیت بدنی و ورزش کافی
5- مصرف مایعات فراوان
. علل مختلف درد مخرج:
از علل درد مخرج – شقاق مخرج- آبسه مخرج- هموروئید ترومبوزه، تومورهای مخرج و تورم پروستات و نیز گاهی علل روحی مثل اضطراب شدید می باشد.
روش تشخیص : شرح حال دقیق و معاینه (مشاهده و معاینه با انگشت) و نهایتا رکتوسیگموئیدسکپی کلیدهای اصلی تشخیص درد مقعد هستند.
هموروئید ترومبوزه (هموروئید بیرونی یا هموروئید اورژانس یا هموروئید لخته ای ):
یکی از شایع ترین علل درد ناگهانی مقعد و اطراف مقعد می باشد که بطور ناگهانی و در افراد کاملا سالم بدون هیچ پیش زمینه ای از بیماری های مقعد ظاهر می گردد. و اگر چه در هر سنی دیده می شود ولی بیشترین شیوع آن در سنین بین 18 تا 35 می باشد. از عوامل مساعد کننده این بیماری برداشتن اجسام سنگین و یا زور زدن شدید حین دفع می باشد. اما مطالعات اخیر تاثیر فاکتورهای روحی و بخصوص استرس را در بروز آن موثر می دانند. درمان این موارد در مواردی که اندازه توده هموروئید ترومبوزه در حد 0.5 سانتی متر باشد تا 50% با دارو قابل انجام می باشد اما در موارد بزرگتر از این یا حتی موارد کوچکتر که درد بیمار شدید می باشد حتما به روش جراحی سنتی و ترجیحا به کمک لیزر و با بی حسی موضعی و به صورت سرپایی انجام پذیر است. بلافاصله بعد از انجام درمان درد بیمار بهبود یافته و می تواند به سر کار بازگردد.

آبسه مخرج (آبسه پرآنال - کورک یا دمل): یکی از علل شایع درد مقعد و اطراف آن آبسه پرآنال یا دور مقعدی می باشد و معمولا در هر سنی اتفاق می افتد اما در سنین 20 تا 35 بیشتر می باشد. در شروع علائم به صورت درد مبهم ناحیه مقعد همراه با کوبیدگی بدن و بی اشتهایی و گاهی این علائم با یک سرماخوردگی معمولی که همین علائم دارد از سوی بیمار به اشتباه تفسیر می شود اما به تدریج که بیماری پیشرفت می کند درد مقعد سریع تر شده به طوری که حتی با حرکت و یا سرفه کردن درد بیمار تشدید می گردد و بیمار حتی به علت درد شدید نمی تواند بنشیند و تمایل دارد به طور ایستاده قرار گیرد . تب بیمار در مراحل پیشرفته تر بیماری به 39 درجه سانتی گراد و حتی بالاتر همراه با لرز شدید می رسد. درمان آن حتما و در هر مرحله ای جراحی و به صورت تخلیه آبسه و یا دمل می باشدو معمولا با لیزر و به صورت سرپایی قابل انجام است. بلافاصله بعد از پایان عمل بیمار احساس راحتی و بهبود کامل نموده و تب بیمار قطع می گردد .