درمان جراحی آندومتریوز با لاپاروسکوپی Laparoscopic

درمان جراحی آندومتریوز با لاپاروسکوپی Laparoscopic 

درمان جراحی آندومتریوز با لاپاروسکوپی

آندومتریوز (Endometriosis )

آندومتریوز به حالتی اطلاق می شود که بافت آندومتر که لایه داخلی رحم می باشد ، در سایر جاهای بدن یافت شود. لگن شایعترین محل آندومتریوز است. در این بیماری بافت اندومتر (مخاط رحم) در بیرون از محل اصلی (رحم) جایگزین می‌شود. این بافت در تمام بافت‌های بدن به جز طحال می تواندبه‌وجود آید، ولی رایج‌ترین محل پدیدآمدن آن و در ۵۰درصد موارد، لگن است که در این قسمت، تخمدان‌ها (در نزدیک ۴۰ درصد موارد) بیش از دیگر اندام‌ها گرفتار اندومتریوز می‌شوند.
در آندومتریوز، بافت آندومتر تغییر جا داده، اما همچنان به فعالیت خود ادامه می دهد و در هر دوره قاعدگی، این بافت ضخیم می شود و خونریزی می کند.در آندومتریوز، بافت های اطراف ممکن است تحریک شوند و در نهایت موجب زخمی شدن بافت و چسبندگی گردد.
آندومتریوز می تواند باعث درد شدید، مخصوصا در دوران عادت ماهانه گردد. مشکلات بارداری نیز ممکن است بوجود آورد.. اندومتریوز عامل ۵تا۱۵ درصد موارد نازایی در زنان است.

سن : بیشترین سن ابتلا به این بیماری بیشتر میان ۲۵ تا ۴۰سالگی است.

عوامل خطرساز
• شروع دوره‌های قاعدگی در سنین پایین‌تر.
• داشتن قاعدگی‌های شدید.
• دوره قاعدگی‌های طولانی‌تر از هفت روز.
• داشتن خویشاوند نزدیک - مانند مادر، خواهر یا خاله‌ای که به این عارضه دچار باشند. نداشتن فرزند

آندومتریوز لایه داخلی رحم می باشد که به طور طبیعی هر ماه به هنگام پریود ریزش می یابد و سپس مجدداً رشد می کند . در آندومتریوز تکه هایی از آندومتر به سایر اعضاء در حفره لگن مانند تخمدانها و روده تحتانی می چسبند . این تکه های آندومتر جایگزین شده در سایر نقاط تحت تأثیر هورمونهای سیکل قاعدگی قرار گرفته و واکنش نشان می دهند و در طی پریود خونریزی می نمایند و باعث حساسیت و تحریک پذیری بافت اطراف می گردد که منجر به درد شکمی و در نهایت منجربه زخمی شدن بافت وایجاد چسبندگی می گردد . تحریک پذیری و حساسیت تخمدانها در اثر اندومتریوز ممکن است منجر به ایجاد کیستهای دردناک گردد که به ان اندومتریوما گفته می شود.
علل اندومتریوز 
آندومتریوز حالت شایعی است و بیشتر از یک پنجم خانمها را در سن بارداری مبتلا می سازد . علت واقعی آندومتریوز ناشناخته است ، اما تئوریهای متعددی وجود دارد . یک تئوری این است که تکه هایی از آندومتر که در طی قاعدگی ریزش می نماید از راه واژن خارج نمی شوند ، در عوض در طول لوله های رحم حرکت نموده و به حفره لگن وارد می شوند و به سطح اعضاء مجاور آنها می چسبند
رشد سلول های جنینی : این سلول ها، حفره های لگنی و شکمی را می پوشانند و از سلول های جنینی بوجود می آیند.
- زخم جراحی : بعد از جراحی، مانند هیسترکتومی (خارج کردن رحم) و یا سزارین، سلول های آندومتر ممکن است به محل برش جراحی متصل شوند.
- انتقال سلول های آندومتر: عروق خونی و یا مایع لنف ممکن است سلول های آندومتر را به دیگر قسمت های بدن انتقال دهند.
- اختلال سیستم ایمنی : ممکن است وجود اختلال در سیستم ایمنی باعث گردد که بدن نتواند بافت آندومتر را که در بیرون از رحم رشد می کند تشخیص داده و از بین ببرد.

عوارض آندومتریوز
- نازایی: یکی از عوارض شایع آندومتریوز، نازایی زنان می باشد.
برای باردار شدن، باید تخمک آزاد شده از تخمدان، در لوله رحمی (لوله فالوپ) توسط سلول های اسپرم باردار شود و تشکیل تخم را دهد. آندومتریوز ممکن است، لوله رحمی را ببندد و تخم و اسپرم را از هم دور کند. همچنین آندومتریوز ممکن است به اسپرم و یا تخم صدمه بزند. با این حال، بسیاری از زنان با آندومتریوز خفیف تا متوسط می توانند باردار شوند. پزشکان توصیه می کنند زنان متاهلی که دارای آندومتریوز هستند، هر چه زودتر باردار شوند تا آندومتریوز بدتر نشود.
- سرطان تخمدان : زنان دارای آندومتریوز، بیشتر دچار سرطان تخم می شوند
علائم بیماری 
آندومتریوز ممکن است علامتی ایجاد ننماید . در صورت بروز علائم ، میزان شدت آن در خانمها متفاوت می باشد . همچنین علائم ممکن است متفاوت باشند و بستگی به این دارند که کدام عضوء مبتلا شده است و آنها عبارتند از 
• درد ناحیه تحتانی شکم که معمولاً درست قبل و در طی دوره پریود شدیدتر می شود . 
• بی نظمی پریود یاخونریزی بسیار شدید در طی پریود . 
• درد به هنگام مقاربت . 
• درد تحتانی شکم در طی دفع ادرار .
در صورتیکه آندومترروی قسمت تحتانی روده رشد نماید ممکن است اسهال یا یبوست بروز نماید و نیز در طی حرکات روده ایجاد شود و در موارد نادر خونریزی از رکتوم به هنگام پریود ایجاد شود .
• نازایی در برخی زنان
•دیگر علائم شامل خستگی، اسهال، یبوست، نفخ و یا تهوع که ممکن است در طول عادت ماهیانه وجود داشته باشند.
نشانه های آندومتریوز به طور موقت با بارداری از بین می روند. همینطور این نشانه ها با یائسگی به طور کامل از بین می روند، مگر اینکه در حال مصرف استروژن باشید.

تشخیص 
استفاده از سونوگرافی در تشخیص کیست های اندومتریوما می تواند کمک کننده باشد
استاندارد تشخیص این بیماری لگنی بررسی جراحی با لاپاراتومی یا لاپاراسکوپی می باشددر خانمی که آندومتریوز علامتی ندارد ، ممکن است به هنگام جستجوی علت ناباروری به آن مشکوک شد . برای کمک به تشخیص ، پزشک معاینه لگنی انجام خواهد داد . تشخیص ممکن است توسط لاپاراسکوپی تأیید شود که در این اقدام ، اعضای حفره لگن و شکم با استفاده از لاپاروسکوپ، بازدید و معاینه می شوند . تکه های کوچک آنذومتر که در دوره درمان هورمونی به درمان پاسخ نداده اند ، ممکن است به وسیله جراحی توسط لیز در طی لاپاروسکوپی از بین برده و تخریب شوند .

اقدامات درمانی

-مصرف داروهای هورمونی (پروژستین‌ها به تنهایی یا ترکیب با استروژن‌ها قرصهای ضد بارداری
داروهایی که باعث توقف قاعدگی موقت می باشد(مانند دانازول)
-درمان جراحی دربرگیرنده برداشتن ضایعه یا سوزاندن آن است 

لاپاراسکوپی LAPARAOSCOPY 
در طی لاپاراسکوپی از یک وسیله معاینه به نام لاپاروسکوپ برای مشاهده لگن و شکم از طریق ایجاد شکاف کوچکی در شکم استفاده می شود . ایمپلنت‌های اندومتریوز قابل برش دادن و جدا کردن هستند. همچنین با استفاده از یک منبع گرمایی با انرژی بالا همچون لیزر می‌توان آن‌ها را سوزاند و خارج نموددر مورد ایمپلنت‌های اندومتریوز باید توجه شود که تا جایی که ممکن است کامل برداشته شوند. جهت کاهش درد در اندومتریوز، روش‌های قطع عصب باید در نظر گرفته شود. بافت‌های زخم (چسبندگی) نیز باید به طور کامل برداشته شده و برای جلوگیری از تغییر شکل آن‌ها باید اقدامات لازم صورت گیرد.. لاپاراسکوپی همیشه تحت بیهوشی عمومی انجام می شود . بهبودی نسبت به اعمال جراحی معمولی ، به علت برش کوچکی که در این روش ایجاد می شود ، سریعتر است . 
در صورتیکه فرد آندومتریوز شدید داشته و تصمیم به داشتن فرزند نداشته و یا نزدیک به یائسگی باشد ، پزشک ممکن است توصیه به هیسترکتومی Hysterectomy نماید . در این عمل رحم برداشته می شود . تخمدانها نیز برداشته خواهد شد و به همراه آن سایر نواحی مبتلا به آندومتریوز نیز برداشته می شوند . در صورت برداشتن تخمدانها قبل از اینکه بیمار به سن طبیعی یائسگی برسد ، یائسگی بروز خواهد نمود . برای تسکین و بهبود علائم ، پزشک احتمالاً درمان جایگزینی هورمونی توصیه خواهد نمود

پیش آگهی
هر چند درمان معمولاً موفقیت آمیز است ، احتمال عود مجدد آندومتریوز تا هنگام یائسگی و ختم قاعدگی وجود دارد . در صورت برداشتن تخمدانها عود آندومتریوز غیر متحمل است .

دکتر ژیلا عابدی اصل