گیربکس ماشینی است برای انتقال توان مکانیکی از الکتروموتور که به عنوان منبع تولید نیرو است به مصرف کننده . الکتروموتورها معمولا دارای سرعت بالایی هستند
در ابتدا لازم به توضیح است که گیربکس ها عملا چه کاری انجام می دهند و چرا در صنعت مورد استفاده فراوان قرار می گیرند.
گیربکس ماشینی است برای انتقال توان مکانیکی از الکتروموتور که به عنوان منبع تولید نیرو است به مصرف کننده . الکتروموتورها معمولا دارای سرعت بالایی هستند و در بسیاری از موارد در صنعت و حتی ساختمان احتیاج به جابجایی با سرعت پایین است برای مثال که بتوان به راحتی این مطلب را درک کرد می توان از آسانسور و یا پله برقی و ... نام برد . اینها مثال هایی از عملکرد گیربکس هستند که ما هر روزه با آنها روبرو هستیم و این موضوع نشان دهنده اهمیت گیربکس ها نه تنها در صنعت بلکه در زندگی روزمره همه ما است . درک این موضوع مهم است که گیربکس ها دارای کاربرد های مختلفی در صنایع غذایی - ساختمانی - خودروسازی - صنایع نفت و پتروشیمی و... دارند. لازم به ذکر است که بدانیم گیربکس ها ماشینالاتی بسیار مهم جهت شکوفایی صنعت در کشور هستند و در دو نوع گیربکس های کاهنده و گیربکس های افزاینده موجود هستند اما در بیشتر صنایع از نوع کاهنده آن استفاده می شود و گیربکس های کاهنده در صنایع خاص و محدود مورده استفاده قرار می گیرند.
مهمترین گیربکس های کاهنده که در صنعت و ساختمان کاربرد بسیاری دارند عبارت انداز:
1 - گیربکس حلزونی یا worm :
گیربکس های حلزونی یکی از پرمصرف ترین گیربکس ها هستند که در بسیاری از صنایع تولیدی و ساختمانی از این گیربکس ها استفاده می شود .گیربکس حلزونیتشکیل شده از پوسته و بدنه حلزونی شکل که البته در حال حاظر به شکل مکعبی ساخته می شوند . دلیل اصلی اینکه این گیربکس به نام گیربکس حلزونی شهرت یافته این است که ساختار بدنه این گیربکس شبیه حلزون بوده و تا الان هم همین نام مختص این دستگاه است . قسمت های درونی که تشکیل شده از دنده های برنجی و ماردون فولادی است برای انتقال نیرو و کاهش سرعت بسیار اهمیت بالایی دارند . جنس این دو قزعه و نوع آبکاری و طریقه سنگ زنی ماردون در کارخانه موارد ارزش و کیفیت گیربکس حساب می شوند . یکی از مواردی که می توان ازگیربکس حلزونیمطرح کرد دارا بودن انواع سایز ها و مدل های مختلفی هستند . گیربکس حلزونی می تواند دور الکتروموتور را از نسبت 10 تا نسبت 100 کاهش دهند برای مثال اگر الکتروموتور ما دارای دور 1400 باشد گیربکس نسبت 1 به 100 می تواند دور الکتروموتور مارا به 14 دور در دقیقه کاهش دهد و علاوه بر این کاهش قدرت نهایی بیشتری به مصرف کننده اعمال نماید . برای مثال در صنایع مواد غذایی و نوار نقاله ها که برای انتقال مواد احتیاج به صرعت پایینی دارند از این موتور گیربکس ها استفاده می نمایند . این گیربکس ها به علت سایز کوچک و کاربرد بسیار دارای فروش بالایی می باشند . گیربکس حلزونی دارای یک ورودی و یک خروجی هستند این دو به صورت 90 درجه به هم هستند که قسمت ورودی را الکتروموتور و قسمت خروجی را مصرف کننده جایگزین می کند .
2 - گیربکس شافت مستقیم HELICAL دنده مارپیچ
3 - گیربکس های موازی PARALLEL
4 - گیربکس خورشیدی PLANETARY
5 - گیربکس های CYCLO