کتاب حاضر تجربه تدریس به ناشران در اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران است و سعی دارد آمادهسازی و تولید فنی هنری کتاب را آموزش دهد.
کتاب فرآوری فنی هنری کتاب نوشتۀ منصور جامشیر
Technical processing of art books
این کتاب سعی میکند فرآوری فنی هنری کتاب را توضیح دهد و تلاش دارد در مبحث پیش و پس آمادهسازی وارد نشود هر چند ناچار برای شکلگیری مطلب گریزهای به آنها میزند.
واژه کتاب از زبان عربی وارد زبان فارسی شده است. در حقیقت، با اختراع و گسترش کتاب، تاریخ تمدن بشری شکل گرفت. کتاب قدمتی پنج هزار ساله دارد و فرآوری فنی هنری نیز به همراه آن پنجهزار سال قدمت دارد. با گذشت زمان و دسترسی بشر به امکانهای نو و تغییر نیاز او به ارتباط و اطلاعات، شکل کتاب و همین طور آمادهسازی آن نیز تکامل یافت. تا قبل از اختراع دستگاه چاپ، نسخهبرداری از کتابها تنها از طریق رونویسی و باسمه امکانپذیر بود. باسمه، فن و هنری برای چاپ متن و نگاره است که در آسیا و از زمانهای قدیم استفاده میشده، طوری چوب را میتراشیدند که نگاره یا نوشته را بر سطح چوب برجسته شده و با مالیدن مرکب روی آن، آن را بر سطح چاپشونده مثل پارچه یا کاغذ میفشردند. در چین جایگزینی برای باسمه وجود داشت که به آن ریپروگرافی میگفتند که با استوانههای سنگی حک شده عمل تکثیر را انجام میدادند. وجود نقش روی چوب یا سنگ، رنگ و جوهر ، سطح چاپشونده سه عامل چاپ است که قبل از اختراع گوتنبرگ هم یافت میشد و به نوعی منشأ اختراع او بود. در اصفهان ایران هنوز چاپ قلمکار رونق دارد. به هر ترتیب با اختراع دستگاه چاپ توسط یوهانس گوتنبرگ آلمانی، تحول بسیار بزرگی در صنعت نشر کتاب صورت گرفت.
در سالهای اخیر، رایانهها موجب آسانی چاپ کتاب و توسعه نشر شده است امّا ابزارهای ارتباطی دیگر مانند تلویزیون، تلفنهمراه، شبکههایاجتماعی و تارنما (Internet)، مفهوم کتاب را بهعنوان مهمترین منبع اطلاعاتی به چالش کشیدهاند. با پیدایش کتاب الکترونیکی (eBook) در سال ۱۹۷۱میلادی و نخستین عرضه آن در سال ۱۹۹۹میلادی تعریف کتاب دوباره به چالش کشیده شد. اما کتاب در هر نوع و شکل هنوز مثل کتابهای پنج هزار سال قبل نیاز به انتخاب یا تولید ایده، پردازش محتوا و همین طور فرآوری فنی هنری دارد که به کمک فنآوری شکل آن تغییر پیدا کرده و آسانتر شده است.
با وسعتی که این بستر انتقال دانش و فرهنگ گرفته است، تعریف مشخص و کاملی که مفهوم تمام انواع گوناگون کتاب را در برگیرد، ارایه نشدهاست. یکی از تعریفهای کتاب، مربوط به سازمان یونسکو میشود که این چنین است:
کتاب نوعی اثر چاپی صحافی شده است که بیش از۴۹صفحه داشته باشد و مانند نشریه، تحت یک عنوان، دورهای منتشر نشود.
اگر دقت کنید درمییابید که این تعریف ظاهری است و تعریفی از محتوی و شکل کتاب را با هم ارایه نمیدهد و از طرفی شکل کتاب با پیشرفت فنآوری در حال تغییر است.