ازمقدار معین اسیدوباز تشکیل شده است که جهت ثابت ماندن pH قابل استفاده میباشد اضافه نمودن کمی اسیدوبازبه محیط حاوی بافر پی اچ 10از تغییر pH محیط پیشگیری میکند و سبب ثابت نگهداشتن آن در محدوده 10است
معرفی اجمالی محلول بافر دکتر مجللی:
محلول بافراز مقدار معین اسید و باز تشکیل شده است که جهت ثابت ماندن pH قابل استفاده میباشد. در اصل اضافه نمودن کمی اسید و باز به محیط حاوی بافر پی اچ 10، از تغییر pH محیط پیشگیری میکند و سبب ثابت نگهداشتن آن در محدوده 10 میگردد.
محلول بافر(Buffer solution) یامحلول تامپون، یکمحلولشیمیایی است که از یکاسیدضعیف ونمک آن یا یک باز ضعیف و نمک آن ساخته میشود.
محلولهای بافر توانایی حفظپیاچمحلول را حتی در صورت افزودن اندکیبازیااسیددارند.خون یک نمونهٔ مهم از این نوع محلولها است.
در طبیعت، سیستمهای زنده زیادی وجود دارد که از بافر برای تنظیم pH استفاده میکنند.
به عنوان مثال، سیستم بافر بیکربناتبرای تنظیم pHخون استفاده میشود. بافرها موادی هستند که از تغییرات زیادپیاچجلوگیری میکنند و از جمله آنها میتوان بهپروتئینها در بدن اشاره کرد. ویژگی های محلول بافر دکتر مجللی:
این محلول در دسته محلول های بازی محسوب می شود.
مقدار دقیق هرکدام از اجزای تشکیل دهنده برای ثابت نگه داشتن pH
ممانعت نسبت به تغییر پی اچ در برابر اضافه شدن مقادیر کم از اسید و باز کاربرد محلول بافر دکتر مجللی:
کالیبراسیون پی اچ مترها
کنترل کردن سرعت واکنش های شیمیایی
ثابت نگه داشتن پی اچ برای عملکرد صحیح برخی از میکروارگانیسم ها
ثابت نگه داشتن پی اچ برای فعالیت صحیح آنزیم ها
رنگرزی پارچه ها (شرایط pH را برای رنگ ها مهیا میکند)
ثابت نگه داشتن پی اچ برای عملکرد صحیح برخی از میکروارگانیسم ها
انجام آنالیزهای شیمیایی
نحوه عملکرد محلول بافر:
بافرها با خنثی کردن اسیدهای اضافه شده (یون های H+) یا باز (یون های OH-) برای حفظ pH متوسط عمل میکنند و آنها را به اسید یا باز ضعیف تری تبدیل میکنند.
بعنوان مثال بافری که از آمونیاک باز ضعیف NH3 و اسید مزدوج آن NH4+ تشکیل شده است را در نظر بگیرید.
هنگامی که HCl (اسید قوی) به این سیستم بافر اضافه می شود، یون های H+ اضافه شده به سیستم توسط NH3 مصرف می شود تا NH4+ را تشکیل دهد.
اکنون، چون تمام یونهای H+ اضافی قفل شدهاند و اسید ضعیفتری به نام NH4+ تشکیل دادهاند، بنابراین pH سیستم بهطور چشمگیری تغییر نمیکند.
به طور مشابه وقتی NaOH (باز قوی) به این سیستم بافر اضافه میشود، یون آمونیوم یک پروتون به پایه اهدا میکند تا به آمونیاک و آب تبدیل شود و در نتیجه بدون تغییر pH قابل توجهی، پایه را خنثی میکند.
اصطلاحی وجود دارد با عنوان شکستن محلول بافر که زمانی به وجود میآید که کل باز و اسید مزدوج آن برای خنثی کردن اسید یا باز اضافه شده مصرف شود.
افزودن بیشتر اسید یا باز به بافر باعث تغییر سریع pH آن می شود.
بنابراین شکستن بافر ظرفیت آن است یا به عبارت دیگر مقدار اسید یا باز است که یک بافر قبل از شکستن ظرفیت خود می تواند جذب کند.
لازم به ذکر است که محلولی با باز ضعیف ظرفیت بافر بیشتری برای افزودن اسید قوی دارد و محلول اسید ضعیف ظرفیت بافر بیشتری برای افزودن باز قوی دارد.
روش ساخت محلول بافر:
روش های مختلفی برای ساخت محلول بافر با پی اچ خاص وجود دارد.
در روش اول با حل کردن فرم اسیدی بافر در حدود 60 درصد حجم آب مورد نیاز برای بدست آوردن حجم محلول نهایی، محلولی با اسید و باز مزدوج آن تهیه کنید.
سپس pH محلول را با استفاده از پروب پی اچ اندازه گیری کنید.
پی اچ را میتوان با استفاده از یک پایه قوی مانند سدیم هیدروکساید تا مقدار مورد نظر تنظیم کرد.
اگر بافر با یک باز و اسید مزدوج آن ساخته شود، PH را می توان با استفاده از اسید قوی مانند اسید کلریدریک تنظیم کرد. هنگامی که پی اچ درست شد، محلول را تا حجم نهایی مورد نظر رقیق کنید.
محلول بافر تولید شرکت نام آشنای دکتر مجللی، در pH های 4، 7، 9 و 10 تولید و عرضه می شود.