آموزش ویلن سنتی
زیر نظر اساتید مجرب
کتابها -خالقی و ردیف های خالقی
این خدمت توسط شرکت فرهنگی هنری آوای جام جم ارائه می گردد.
آموزش ویلن سنتی
ویلن :
ارجحترین ساز میان زهی ها با میدان صوتی بسیار گسترده است ، درخشان ، روشن وبسیار چابک بوده با طیف وسیعی از طنین های غنی ، زنگدار ، خشن ، ارامش بخش و.... میباشد و به همین دلیل امکانات گسترده ای را در اختیار ارکستر میگذارد.
ویلن سازی است که تمامی فواصل کروماتیک عربی و فواصل کروماتیک مخصوص موسیقی ایرانی و هر موسیقی دیگر را به راحتی اجرا میکند .این ساز دارای چهار سیم است و در هنگام نواختن روی شانه چپ نوازنده قرار میگیرد ، ویلن به وسیله ارشه نواخته میشود ، این ساز چه به صورت تکنواز و چه به صورت هم نواز مهمترین عضو ارکسترهای کوچک و بزرگ محسوب میشود.
در همنواز ارکسترهای بزرگ ویلن به دو گروه ویلن یک و ویلن دو تقسیم میشود که کار گروه ویلن یکها اجرای ملودی اصلی و نقش ویلن دومی ها هارمونی قطعه میباشد .
بسیاری از اهنگسازان بزرگ جهان معتقدند که ویلن قادر است انواع پاساژهای تند و تزئینی و ماهرانه را به راحتی از هر ساز دیگر بهتر اجرا کند و البته از این ساز به علت چابوکیش در ملودی های پر تحرک بسیار استفاده میشود .
توضیحی درباره تاریخچه ویلن:
شاید ابتدا این مسئله به نظر برسد که ما بر این راستا هستیم که در مقوله ساز شناسی به صورتی گذرا و مختصر از معرفی سازهای مختلف بگذریم اما ما در نظر داریم در معرفی هر ساز بسیار موشکافانه برخورد کنیم و همچون یک سایت تخصصی یک ساز تمامی مطالب گفته و نا گفته یک ساز را بیان کنیم با این حساب ممکن است معرفی یک ساز و اساتید ان در داخل و خارج از کشور به دراز بکشد واین از سر وسواس ما برای ارائه یک دایره المعارف کامل موسیقی است که شاید در نوع خود منحصر به فرد نیز باشد بنابراین دست تمامی کسانی را که در رشته های نوازندگی سازهای کلاسیک به هر صورت فعالیت دارند میفشاریم و از همه انها برای همکاری نزدیک وصمیمانه دعوت میکنیم باشد که این حرکت سبب پیشرفت و معرفی موسیقی کلاسیک در ایران باشد.
تارخچه ساز ویلن بخش اول:
در این گفتار سعی خواهیم کرد به سئوالاتی همچون منشا و مبدا ساز ویلن چگونگی پیشرفت و توسعه ان در اروپا و جهان و تحوه تکامل این ساز و اساتید برجسته این ساز در جهان بپردازیم. در اروپا تاریخچه ویلن به قرن 9 میلادی باز میگردد
البته شاید این تاریخچه به اسیا باز گردد اما به درستی مشخص نیست ظاهرا کمتر از 450سال طول میکشد تا نیاز فرم امروزی براورده شود دلیل این مدعی رادر طول قرنهای مختلف برای شکل گیری کلی الات موسیقی دانست
فرم اصلی سازهای زهی به صورت یک تکه چوب خم شده که توسط یک رشته کشیده به پایین دوش بسته میشده است بوده است و رشته توسط یک حلقه یا پل تقسیم بندی شده بود.در فرمهای تکامل یافته تر برای تسریع طنین از پوسته های لاک پوشت ، جعبه های چوبی یا مثانه خوک استفاده میشد .
در تولید سازهای زهی و بخصوص در دوفرم اصلی که در دوران کلاسیک وجود داشتند
این تمایز در فرم با یک تمایز در نوع استفاده ان همراه شد و الت موسیقی درام پولیگونال اصیل تر از ان دوی دیگر و منحصرا برای اواز ضمینه های دینی و غنایی مورد توجه قرار گرفت و بعنوان یک وسیله محبوب در جشنها مورد استفاده میشد.
در واقع ما میتوانیم منشا شناسی ساز ویلن و سازهای زهی را توسط نقشی که رشته ها یا سمها ایفا میکنند بررسی کنیم ، قدیمی ترین سازهای زهی توسط انگشتان دست رشته های سیم راتنظیم یا باز و بسته میکردندشاید تنظیم سیمها ابتدا توسط یک تکه چوب انجام میشده استتا قبل از اینکه hair-bow ایجاد شود
البته ممکن است که این تکه چوب تنظیم کننده رشته سیمها توسط اعراب وارد سازهای زهی شده باشد ، ممکن است این مسئله یعنی تاریخچه تنظیم سیمها و منشا ان و محل ان که ممکن است در اروپای شمالی یا هند یا اسیای نزدیک باشد همیشه در پرده ای در ابهام باقی بماندو یا شاید این تغییر در چند نقطه به طور
همزمان اتفاق افتاده باشد
چنانکه ما از قزن 11 میلادی به بعد دو وسیله تنظیم موسیقی میابیم:
اول وسیله ای با pyriform ? pear-shaped
و دوم وسیله ای بیضی شکل که تنها اندکی خم میشده است و پشت دنده ها متصل میشده است
برخی بر این باورند که ساز ویلن متعلق به یک امپراطوری هند در 5000 سال قبل از میلاد بوده است و برخی دیگر نیز ریشه ان را به ایران و ساز رباب میدانند وبرخی دیگر ریشه ان را در افریقا و حتی کشورهای عربی میدانند.
فرمهای اولیه دارای سوراخی بودند که بر روی ساز قرار داشت اما بعد ها این سوراخ از بدنه ساز ها حذف شدند و این ساز با چهار سیم سر اغاز ساز ویلن تکامل یافته در سالهای اینده شد.
در اروپا از قرن 11 ما میتوانیم ساز ویلن را به صورتی تکامل یافته تر بیابیم
معرفی
ویولن سازی است زیبا- چابک و پراحساس که دارای قابلیتهای بسیار وسیع می باشبطوری که تمام علاقمندان موسیقی به حیاتی آن در اجرای موسیقی اذعان دارند. این ساز جادویی که علاوه بر تمام توانایی های اجرایی دارای ظاهری زیبا و دلربا می باشد در ارکستر سمفونیک امروزی همراه با سایر اعضاء خانواده اش (ویولا- سلو و کنترباس) حدود 3/2 نوازندگان را به خود اختصاص می دهند و به همین جهت از آنها به عنوان ستون فقرات ارکستر یاد می شود و در این خانواده نیز ویولن مهمترین وظیفه را به عهده داشته از نظر تعداد نیز بر سایر اعضاء مقدم است در طول تاریخ موسیقی هر از چند گاهی تلاشهایی صورت گرفته تا شاید بتوان این وظیفه خطیر ویلن را به گروه دیگری از سازها محول نمود که تمام این تلاشها به نتیجه مثبت نرسیده و حتی نزدیکترین خویشاوند ویولن که ویولن آلتو می باشد نیز نتوانسته جایگزین مناسبی برای این برادر کوچکتر خود باشد و ویولن همچنان در صف اول ارکستر سمفونیک می درخشد و توانایی های بی بدیل خود را به رخ می کشد و هر دم ما را بر این عقیده راسختر می گرداند که :"برای اجرای موسیقی کلاسیک اگر ویولن نبودراهی نداشتیم مگر آنرا اختراع کنیم" (نقل به مضمون جمله ای از بتهوون).
پیشینه
در مورد موطن اصلی و زمان پیدایش ویولن نمی توان به طور حتم ویقین اظهار نظر کرد و مکانی را به عنوان موطن و تاریخی را به عنوان زمان آغاز پیدایش این ساز در نظر گرفت اما می توان گفت سازهای زهی کششی (آرشه ای) - که اجداد ویولن به حساب می ایند دارای قدمت بسیار طولانی می باشند و بنا بر نظریهگروهی برای اولین بار پیش از میلاد مسیح در سرزمین هندوستان به وجود آمده اند اما آنچه را ازتاریخچه ویولن می توان به استناد نام برد مربوط به کنده کاری ها و نگاره های اروپایی از حدود سال نهصد میلادی است که دراین کنده کاری ها و نگاره ها سازهایی قابل تشخیص می باشند که جزو خانواده سازهای زهی کششی محسوب می شونداما تفسیراین نگاره ها ودریافت موضوعاتی از قبیل اینکه آیا ویولن تکامل یافته یکی ازاین سازها است یاا تمام این سازها الگویی برای شکل گیری ویولن بودند؟
و در این صورت سهم هر کدام درمسیر تکامل ویولن چیست؟به یقین غیر ممکن می باشد ونظریاتی که امروزه ابراز می شوند صرفا براساس گمانه هایی هستند که نزد محققین رواج و امکان بیشتری دارند و نه فرضیاتی که از طرق علمی به اثبات رسیده باشند. اما سازهای موجود
در نگاره های فوق الذکر را به چهار دسته به شرح زیر تقسیم نموده اند :
1- ربک ( ( Rebec که هم خانواده لوت می باشد ( بنا بر نظریه گروهی لوت از ساز بربط منشعب شده است)
2- فیدل (Fidlle) که در هنگام نوازندگی در برابر سینه نوازنده قرار می گرفت و دارای سیم های واخوان می بود که نمونه های مشابه این ساز را امروزه در مناطقی مانند ترکیه و افریقای شمالی می توان یافت. این خدمت توسط شرکت فرهنگی هنری آوای جام جم ارائه می گردد.